રાવજી પટેલ

RAVJI PATEL




🌹રાવજી પટેલ🌹


જન્મ : 15-11-1939 (ખેડા જિલ્લાના ડાકોર પાસે વલ્લવપુરાના ખેડૂત પરિવાર માં)

અવસાન : 10-08-1968(29 વર્ષે ટી.બી. ના કારણે)

મૂળનામ : રાવજી છોટાલાલ પટેલ

       પિતા : છોટાલાલ

                માતા : ચંચળબા

       પત્ની : હંસા

       પુત્રી : અપેક્ષા

કૃતિઓ :

કાવ્યસંગ્રહ :

  • ➽         અંગત -1971 (એમના અવસાન બાદ પ્રકાશિત થયું)

                  

      

નવલકથા :

  • ➽         અશ્રુઘર-1966
  • ➽         ઝંઝા (કલ્પના મિશ્રિત આત્મકથા)-1967
  • ➽                   વૃતિ અને વાર્તા -1977

      

વાર્તા અને નવલિકા સંગ્રહ :

  • ➽         વૃત્તિ અને વાર્તા

 

         

નાટક :

  • ➽                   રાખ પણ બોલે છે

         

પત્રો :

  • ➽                   રાવજી પટેલ (મફત આજજા)     

પંક્તિઓ :

  • ➽    મારી આંખે કંકુના સુરજ આથમ્યા
  • ➽        અમે અજાણ્યાં ક્યાં લગ રહીશું?
  • ➽        એકાંતમાં પણ ભીડ કેટલી જામી!
  • ➽        ઠાગા થૈયા ભલે કરે રામ !
  • ➽        સંભાળ તો સખી આંબા પર ફૂટયું ગુલાબ
  • ➽        મેશ જોઈ મે રાતી
  • ➽        એક પંખીની પાંખ હલે ખેતર પર મંથર
  • ➽        ઢીંચણ પર માખી બેઠીને મને રડવું આવ્યું
  • ➽        કદી આંખમાંથી ઊડી જાય પંખી
  • ➽        બપોર વેળાનું હરિતવરણું ખેતર ચડ્યું
  • ➽        અરે, આ ઓચિંતુ, થઈ જ ગયું શું સ્હેજ પરસે!
  • ➽        દેહમાં પુરાયેલું અસ્તિત્વ આ ગમતું નથી
  • ➽        મારું દુ:ખ ચકલીઓ મૂંગી છે તે છે
  • ➽        તમે રે તિલક રાજા રામના
  • ➽        મારા ખેતરના શેઢાથી
  • ➽        આપણને જોઈ પેલા બગીચામાં લીલોતરી સળવળે
  • ➽        આંખ પાથરું ત્યાં ત્યાં બસ કૈ
  • ➽        સવારે ઊઠીને મારી સુવર્ણની ઊઘડતી આંખ હડી ઊઠે...
  • ➽        ઊડી ગયાં કૈ અહીંથી છોગાં
  • ➽        હવે શાં કાવ્ય લખું?
  • ➽        આજ આખોય દિવસ મથ્યો વરસાદ
  • ➽        10 વાગ્યા રાત્રે
  • ➽        શિયાળાની લાળીમાં સરકે સીમ
  • ➽        કલશોર ભરેલું વૃક્ષ કાનમાં ઝૂલે
  • ➽        અરે, આ ઓચિંતું, થઈ જ ગયું શું સ્હેજ પરસે!
  • ➽          હું દ્રાર તણાં વન ભાળું
  • ➽          આ એ જ  પથ, એ જ વળાંક જોઉં
  • ➽          મૂઠ મારી આ હોય એવી તો
  • ➽          બસ બસ ખેંચી લે તું વારીમાંથી કેશ પાછા
  • ➽          પલંગ પર બેઠો બેઠો કવિતા લખું છું
  • ➽          કાવ્યરિક્ત સૂર્ય લાલ ડૂબી જતો જોઈ
  • ➽          આકાશ ક્યાં ઓરડાના આયનામાં
  • ➽          માર્ગ પરથી રબારીને લીલુંછમ
  • ➽          ઝબકીને જાગ્યો
  • ➽          સ્નાન કર્યા પછી
  • ➽          ફરીવાર એક અંધારી રાત્રે
  • ➽          ફાગણ સુદ ચોથનો આસોપાલવ
  • ➽          છજા નીચેનું કબૂતર
  • ➽          ગઈ કાલે રાતે ખાધેલી માછલી
  • ➽          પેલું ગલૂડિયું ક્યારીઓમાં ગેલતુંતું
  • ➽          મારી ધ્રાણનો ડંખ મને લાગ્યો!
  • ➽          સદા ઘરથી છેટે રહ્યો ઘાસ જેવો
  • ➽          છૂટેલ તીરથી તો વિંધાય માખીઓ
  • ➽          ગળું મયુરનું સર્યું ગગનમાં; ખેડવેળા થઈ આ
  • ➽          આવકારો આ ઝરણું પામી ગયાં
  • ➽          ચશ્માંના કાચને ડહોળીને
  • ➽          તગતગ્યાં બે દૂધભર્યા ડૂંડા લચેલાં સાવ પાસે!
  • ➽          અમને વડ વગરને છાંયે છાંયો ગમી ગયો
  • ➽          ગણ્યાગાંઠ્યા દિનો પહેલાં વસંત જે સરકી ગઈ
  • ➽          તારું મધમીઠું મુખ
  • ➽          દશે ચડીને મેં તો કાચો નખ કાપ્યો!
  • ➽          અમે રે અધવચ રણના વીરડા!
  • ➽          પ્હેલ રે વ્હેલેરાં કંકુપગલાં ઉંબર પરથી અમને જડ્યાં
  • ➽          મારા રળજી રે અમોને કૂવે પાણી મોકલ્યાં
  • ➽          રણની વચ્ચે લીલોતરી ને
  • ➽          કાગળ પર ધરુજે છે હાથ
  • ➽          કાગળ પર દેખાય ગલીનો વળાંક તો ઝૂકીને જોશું!
  • ➽          સંભાળ તો સખી આંબા પર ફૂટયું ગુલાબ
  • ➽          લાગ્યું : અજાણ્યા ઘરમાં ગયો છું
  • ➽          બપોર વેળની શાંતિ બેસતી આ અહીં તહીં
  • ➽          આજે મને લાગ્યું : કે હું બહુ વધી ગયો
  • ➽          કપાયેલી ડાળી પરે ટહુકયું
  • ➽          મેં ખાધેલ દાણા પરના દાંત હવે જોવા છે
  • ➽          નામને બેઠું કરવા લોક મથે
  • ➽          સીમ-ખેતરનાં દેવસ્થાન ફરફરે
  • ➽          વસ્ત્રો સરી જશે એકેક
  • ➽          શાંત ચિત્કારોનું વન
  • ➽          એમ કે આકાશ જેવા પહોળા પગ
  • ➽          ચાસમાં ઓરતો હોંઉ એવું થાય
  • ➽          બસ, ત્યાં જ
  • ➽          કલમની દાંડી જેવા મૃદુસિકત પથ પર
  • ➽          પછી પાલવને આઘો નહીં કરું
  • ➽          ગીત સાંભળી, ડૂંડું દોલ્યું ઉપર, ચકલી બેઠી (હાઇકુ)
  • ➽          છત્રી નીચે છે, બે જાણ ગુપચુપ, સર્વ સંભાળે (હાઇકુ)
  • ➽          રજાઈમાંથી, વાત ન આવે બહાર, શિયાળો આખો (હાઇકુ)
  • ➽          માછી ક્યારનો, ઊભો રહ્યો ને તોય, માછલી તરે! (હાઇકુ)
  • ➽          વેરઈ ગઈ, મહેફિલ; જાજમ, ત્યાં જ પડી રહી (હાઇકુ)
  • ➽          રસ્તા ઉપર, એક સફરજન, અસંખ્ય આખો (હાઇકુ)
  • ➽          શિયાળ લાળી, કરે : આ સીમ છે કે, શહેર ? કહે કોણ ? (હાઇકુ)
  • ➽          ગામથી છેટે, એક કૂવામાં બેઠી, તરસી સીમ (હાઇકુ)
  • ➽          અંધકારમાં, સુરજ હરેફરે, આગિયો બની (હાઇકુ)
  • ➽          ચકલી ગાતી, હરખ ભરીને ગાણું, ડૂંડું બહેરું (હાઇકુ)
  • ➽          આવતાં-જતાં લોકોમાં નજર
  • ➽          ઊંઘના અણખેડયા ખેતરમાં ઊગ્યા સારસટહુકા
  • ➽          વીસ વર્ષનું એક સામટું જોમ
  • ➽        આકાશ નીલ થતું જાય છે
  • ➽          ધીરે રહી પમરતું પરભાતિયું ને
  • ➽          હું જતો કશેક ઘર ભણી
  • ➽          અચાનક તૃણનાં છૂટયાં તીર
  • ➽          ફરી પાછી શરૂ થઈ નીરવ સમય તણી મધુગાથા
  • ➽          અમસ્તો ઊભો’તો કશુંય પણ કાને નવ પડે
  • ➽          નજરની અડોઅડ નભ ઝરે...
  • ➽          અજાણતાં સહેજ અડી જવાયું
  • ➽          ભર્યા સમંદર આંખોથી ખાલી કરવાના         
  • ➽          આવ્યો હજી પલ નથી થઈ એક, ત્યાં તો
  • ➽          શાંત સૂનું સ્થલ
  • ➽          સોનેરી પત્તાં તમાકુનાં આમતેમ તડકામાં અમલતાં જાય
  • ➽          હળવે હળવે હલાવે પરદા
  • ➽          વર્ષો ગયાં કૈંક ભર્યાં ભર્યાં; ને
  • ➽          હજી હું તો ટાઢાઊના તડકામાં ઘઉં વિણું, હજીય તે
  • ➽          ઈશાની પવન મારા છાપરાના નળિયાને ઊંચું-નીચું કર્યા કરે
  • ➽          તાળું ખોલુ ને લાલ છુટ્ટી ઘરમાંથી સાંજ
  • ➽          ચડ્યાં’તા વાતોએ શયનગૃહમાં, દ્રાર ખખડ્યાં
  • ➽          ખુરશીમાં ઝૂલતી ડાળીઓ જોઈ શકાય છે

સન્માન :

  • ➽          ઉમા-સ્નેહરશ્મિ પારિતોષિક-1966-67

અન્ય માહિતી :

  • ➽        પ્રાથમિક શિક્ષણ ડાકોર સંસ્થાન હાઈસ્કૂલમાં માં લીધું ત્યાર બાદ આમદવાદની નવચેતન હાઇસ્કૂલમાંથી એસ. એસ. સી. કર્યુંનાણાકીય મુશ્કેલીના કારણે આર્ટ્સ કોલેજમાં બે વર્ષ જ અભ્યાસ કર્યો
  • ➽        તેમણે અમદાવાદની કાપડની મિલમાં તેમજ ગુજરાત વિદ્યાપીઠના પુસ્તકાલયમાં અને કુમારના કાર્યલયમાં નોકરી કરી છે
  • ➽        તેઓ થોડા સમય સંદેશ અને ગુજરાત સમાચાર સાથે સંલગ્ન રહ્યા હતા
  • ➽    બુધ સભા ‘રે’ મઠના સભ્ય રહ્યા હતા
  • ➽        મુકુન્દ પરીખ સાથે ‘શબ્દ’ સામાયિકના થોડા અંક પ્રગટ કર્યા
  • ➽        જીવનના છેલ્લા બે વર્ષ આનંદ અને અમરગઠની ક્ષય હોસ્પીટલમાં રહ્યા હતા
  • ➽        અંગત અને બિનઅંગત સીમાની વચ્ચે રહીને રાવજી લખે છે કવિ ને લય અને ભાવ અને ભાવલય સહજ છે
  • ➽        રધુવીર ચૌધરીના શબ્દમાં ‘દગ્ધ કૃષિ કવિ’
  • ➽        ગુજરાતી ચલચિત્ર કાશીનો દીકરોમાં તેમનું ગીત મારી આંખે કંકુના સુરજ આથમ્યાનો સમાવેશ થયો છે
  • ➽        રાવજી પટેલના મૃત્યુ થી હરિન્દ્ર દવે કહે છે “ગુયાજરતી પાનનો લીલો ટુકડો ખરી પડ્યો”