બરકત વિરાણી બેફામ
BARKAT VIRANI- BEFAM



🌹બરકત વિરાણી ‘બેફામ’🌹




જન્મ : 25-11-1923 (ઘાંઘળી, શિહોર)

અવસાન : 02-01-1994 (મુંબઈ)

વતન : ભાવનગર જિલ્લાનું ઘાંઘળી ગામ

મૂળનામ : બરકતઅલી ગુલામહુસેન વિરાણી

ઉપનામ : બેફામ

          પત્નિ : રુકૈયા

          સસરા : શયદા

કૃતિઓ :

         

ગઝલસંગ્રહ :

  • ➽                   માનસર-1960
  • ➽                ઘટા-1970
  • ➽                   પ્યાસ
  • ➽                   પરબ

         

ટુંકી વાર્તાઓ :

  • ➽                   આગ અને અજવાળા
  • ➽                   જીવતા સૂર

         

નવલકથાઓ :

  • ➽                   રસ સુગંધ ભાગ -1
  • ➽                   રસ સુગંધ ભાગ-2

પંક્તિઓ :

  • ➽          રડ્યા ‘બેફામ’ સૌ મારા મરણ પર એ જ કારણથી, હતો મારો જ અવસર ને મારી જ હાજરી ન હતી
  • ➽          ‘બેફામ’ તો યે કેતલું થાકી જવું પડયું? નહીં તો જીવનનો માર્ગ છે, ઘરથી કબર સુધી
  • ➽          આ બધા ‘બેફામ’ જે આજે રાડે છે મોત પર, એ બધાંએ જિંદગી આખી રડાવ્યો છે મને
  • ➽          ખુદા તારી કસોટીની પ્રથા સારી નથી હોતી, જે સારા હોય છે તેની દશા સારી નથી હોતી
  • ➽          તબીબો પાસેથી હું નીકળ્યો દિલની દવા લઇને જગત સામે જ ઊભેલું હતો દર્દો નવા લઈને
  • ➽          વિશ્વમાં ‘બેફામ’ ભુલાઇ જવા તૈયાર છે, એ કહે જો આટલું કે યાદ ‘બરકત’ છે મને
  • ➽          કોણ જાણે મુજ હ્રદયના ભાવને? કોણ જાણે તુજ વિના? બતલાવને
  • ➽          વિરાણી વાંકડા બહાર પહોળા ને ઘરમાં સાંકડા
  • ➽          ગલત ફહેમી ન કરજે, ઐશ માટે મયકશી નહોતી
  • ➽          સપના રૂપેય આપ ન આવો નજર સુધી
  • ➽          ઓ હ્રદય, તેં પણ ભલા કેવો ફસાવ્યો છે મને ?
  • ➽          બસ એટલું કે એના ઉપર મારો હક નથી, એથી વિશેષ પ્રેમમાં કોઇ ફરક નથી
  • ➽          કંઇક એ રીતે ગઝલની બાંધણી કરશું અમે
  • ➽          જીવનને સ્વપ્ન માનું છું, મગર ત્યાગી નથી શકતો
  • ➽          એકલાં જ આવ્યા મનવા, એકલાં જવાના
  • ➽          અમે તારા પ્રણયનાં ફુલ ખરવા પણ નથી દેતાં
  • ➽          દુનિયામાં પુણ્યકર્મનો અવળો હિસાબ છે
  • ➽          મહોબ્બતમાં હવે મારો પરિચય આ પ્રમાણે છે
  • ➽          વિતેલ પ્રસંગ એ રીતે જીવનની કથાના ભટકે છે
  • ➽          દુઃખ ને સુખ અંતમાં – તાસીરમાં સરખાં નીકળ્યા
  • ➽          હું ડૂબી જઈશ તો પહોંચાડશે એ લાશને કાંઠે
  • ➽          મંઝિલ બનીને આવ ન રહેબર બનીને આવ
  • ➽          નયનને બંધ રાખીને મે જ્યારે તમને જોયા છે
  • ➽          આજે પેશ છે બેફામસાહેબના ચંદ ચુનંદા શેર
  • ➽          સમજો નહીં કે જુલમ સહું છું ને  રોઉં છું
  • ➽          એકેક વ્હેંત ઊંચાં બધાં ચાલતાં હતાં
  • ➽          મને ઓ કલ્પનાનાં ઉડ્ડ્યનની દાદ તો આપો
  • ➽          અહીં જે તેજ દીવામાં રહે છે
  • ➽          ચાહતમાં એકબીજાની ફિકર હોવી જોઇએ, આ વાતની તને ય ખબર હોવી જોઇએ
  • ➽          ઘરનાં તો જો કે વાસી દીધેલાં કમાડ છે
  • ➽          મિલનનાં દીપક સૌ બુઝાઈ ગયાં છે
  • ➽          મારા તે ચિત્તનો ચોર રે મારો સાંવરીયો
  • ➽          એક રાજા હતો એક રાણી હતી
  • ➽          થાય સરખામણી તો ઊતરતા છીએ
  • ➽          મારા જખામ ને દર્દમાં કુદરતનો ભાગ છે
  • ➽          હતા જે પ્રણયની મજાના પ્રસંગો, હવે થઇ ગયા છે પીડાના પ્રસંગો
  • ➽          સ્વજન કહેવાય છે કોને, તમે આવો તો હું જાણું
  • ➽          સારા વિચાર સાથ અનુભવ બુરા હશે
  • ➽          સર્વ વસ્તુ વસંત કેરી હવા ના લાગે
  • ➽          સફળતા જિંદગીની, હસ્તરેખામાં નથી હોતી
  • ➽          સતત ચાલ્યા કરી છે ઘડી, જીવનના રસ્તા પર
  • ➽          સંકુચિત માન્યો મને એને એ સમજાયું નહીં
  • ➽          શુષ્ક જીવનની ઉપર અશ્રુ અમારાં નીકળ્યાં
  • ➽          શું હવે ફરિયાદ કરવી કે, દવા દેતાં નથી
  • ➽          સતત ઝંખ્યા કરે છે રાતદિન મારું હ્રદય તમને
  • ➽          નજરનાં જામ છલકાવીને ચાલ્યા ક્યાં તમે
  • ➽          ખોટ તારે ત્યાં ખુદા શી છે? મને આબાદ કર
  • ➽          કોઇને દિવસેય દેખાતો રહે છે અને અંધકાર
  • ➽          કંઇ તારલાથી અવળું પતન હોવું જોઇએ
  • ➽          હું જીવનને કહાનીનું દઇને નામ આવ્યો છું
  • ➽          જીવનના હાલમાં કુદરત સમો ક્રમ પણ જરૂરી છે
  • ➽          થયું આ દર્દ દુનિયાના બગીચામાં વિહરવાથી
  • ➽          ખુદ્દાર માનવીને બીજું શું ભલા મળે
  • ➽          કંઇ ઇંતેઝાર થાય હવે શ્ક્યતા નથી
  • ➽          જીવનના આ જુગારમાં રાતો રહી ગઇ
  • ➽          મારું સ્મિત બની લહેરાઇ જાવાનું મને ગમશે
  • ➽          વ્યર્થ દુનિયામાં પ્રણયને આંધળો કેહેવાય છે
  • ➽          આશાનું, ઈંરઝારનું, સપનાનું શું થશે?
  • ➽          જુઓ જાહેરમાં તો ખાય છે એ સૌ દયા મારી
  • ➽          જરાક જોજો કોઈ ઘાવ ના કરી બેસે
  • ➽          નૈને નૈન મળે જયાં છાના, થાયે બંને દિલ દિવાના
  • ➽          જ્યારે તું આવ મિલનકાજ, સરિતા થજે
  • ➽          નથી નિસ્બત મને આ ધરતીથી, નભથી, સમંદરથી
  • ➽          ભાગ્ય માટે કોઈ ના રાખો સિતારા પર મદાર
  • ➽          ચમનમાં ફુલ ના ખીલે અને વેરાન રણ આપે
  • ➽          મારી સંઘળી અલ્પતાનું તું જ કારણ છે, ખુદા!
  • ➽          મારી ખુદ્દાર તમન્નાને નડે છે દુનિયા
  • ➽          છુ તારા માર્ગ પર ને તોય વાગે છે મને કાંટા
  • ➽          તુરબત મળી જવાબમાં માગ્યું હતું અમે
  • ➽          કબરની ઊંઘમાં બેફામ જો નહિ સ્વર્ગના સપના
  • ➽          જનમ પરથી જ માનવના જીવનનું માપ થાયે છે
  • ➽          બધાના હાથમાં લિટી જ દોર્યા છે વિધાતાએ
  • ➽          નિરખશો માર્ગ પર ત્યારે નકામાં લાગશે પથ્થર
  • ➽          પ્રકૃતિનો જે નિયમ છે તે અવિચળ રહેશે
  • ➽          નમક છાંટયું હશે શાયદ કોઇએ દિલના જખ્મો પર
  • ➽          જખમ પર ફુંક મારે છે કોઈ તો થાય છે પિડા
  • ➽          મને જ્યાં સુખ મળ્યું ત્યાં સાથ એનો દઈ ગ્યાં મિત્રો
  • ➽          મને કબુલ છે મિત્રો, તમે નિખલસ છો
  • ➽          કરો ન વાત કે હું આવો છું ને એવો છું
  • ➽          મોતની ય બાદ તારી ઝંખના કરતો રહ્યો
  • ➽          નથી મેળવાતી ખુશી સંપત્તિથી
  • ➽          કવિ છું હું બધાને કાજ મારે જીવવાનું છે
  • ➽          જે આંસુ ખોઉં છું એનો મને અવેજ મળે
  • ➽          કલાપુર્વક ઉખેડી રંગ ખરતી હોય છે રેતી
  • ➽          હજી પણ એમને ખાના ખરાબી ની ખબર ક્યા છે
  • ➽          લાખ વર્ષો બાદ લાગી બદદૂઆ ડૂબનારની
  • ➽          કોઇ કંગાલ બેઘર માનવી ફૂટપાથનો વાસી
  • ➽          મને કંઇ એ રીતે નિદ્રામાં જીવન સ્થિર લાગે છે
  • ➽          સમયની જેમ એને પણ તમે પકડી નથી શકતા        

અન્ય માહિતી :

  • ➽          પ્રાથમિક અને માધ્યમિક શિક્ષણ ભાવનગર માં લીધું હતું
  • ➽          કિસ્મત કુરેશીની પ્રેરણા થી ‘બેઝાર’ અને ‘બેફામ’ બે ઉપનામ તેમણે સૂચવ્યા અને અંતે “બેફામ” ઉપનામ રહ્યુ
  • ➽          1942 માં મેટ્રિકમાં હતા ત્યારે ચળવળ માં ભાગ લીધો અને શિક્ષણ છોડી દીધું
  • ➽          ૧૯૪૫માં ‘શયદા’ ના કહેવાથી મુંબઈ આવ્યા હતા
  • ➽          1952માં શયદાની મોટી દિકરી રૂકૈયા (મુકદ્દરા) સાથે લગ્ન કર્યા
  • ➽          આકાશવાણી મુંબઈ એડિટર તરીકેની કામગીરી બાદ નિવૃત થયા