GANIBHAI DAHIWALA | ગનીભાઇ દહીંવાલા

GANIBHAI DAHIWALA

 

🌹ગનીભાઇ દહીંવાલા🌹

જન્મ : 17-08-1908 (સુરત)

અવસાન : 05-03-1987

વતન : સુરત

મૂળ નામ : અબ્દુલ ગની દહીંવાલા

ઉપનામ : ગની

          પિતા : અબ્દુલ કરીમ

          પુત્ર : અબ્દુલ ગફુર

કૃતિઓ : 

           

ગઝલ-મુકતકના સંગ્રહ :

• ➽                   ગાતાં ઝરણાં-1953
• ➽                   મહેક-1961
• ➽                   મધુરપ-1971
• ➽                   ગનીમત-1971
• ➽                   નિરાંત-1981

નૃત્યનાટિકા :

• ➽                  જશ્ને શહાદત (હિન્દીમાં લખાયેલી)-1957
• ➽                  દુર્ગારામ મહેતાજી

ત્રિઅંકી નાટક :

• ➽                  પહેલો માળ-1959-60

પંક્તિઓ :

• ➽          ઉતાળી મેલે જગત ધૂળની સપાટીથી
• ➽          હ્રદયને ભૂખ હતી, આંખડીને પ્યાસ હતી,
• ➽          જિંદગી પર વાદળું છાયું, બહુ સારું થયું
• ➽          વિકસેલી કળી, શું યાદ નથી ? તે શરમથી સંકોચાય જવું
• ➽          બહુરૂપી ! તમારા નયનોનાં બે રૂપ બરાબર લાગે
• ➽          ઝાકળની દશા માં જીવીને પુષ્પો સમ વર્તન કોણ કરે !
• ➽          સાચી સ્વતંત્રાને એ વ્યવહાર હોય છે
• ➽          હ્રદયમાં પ્રેમની પ્રધરામણી સાથે વ્યથા આવી
• ➽          એક સ્વર્ગ સાંપડ્યું છે ઉલફતની જિંદગીમાં
• ➽          મંઝિલની અડગતા, પંથીનો નિરધાર બનીને રહેવું છે
• ➽          બનાવટની મધુરતામાં કટુતા પારખી જાશું
• ➽          તે પ્રેમ-આગ, રૂપનો જે  લય કરી ગઈ
• ➽          સફરમાં કેટલા દિવસો વિતાવ્યા, કેટલી રાતો !
• ➽          રહે મારુ જીવન જો એક જ દશામાં, હવેથી ચમનમાં બહારો ન આવે
• ➽          સદા ચાલ્યા કરે છે શ્વાસ કોઈના ઇશારા પર
• ➽          આયખા-તાપણું કેમે કરી ટાઢું ન પડે
• ➽          સભામાં ભગ્ન હૈયે રંગ રેલાવી નથી શકતો
• ➽          મને થતું : ઢળી પડીશ હું અમૂક શ્વાસમાં
• ➽          શ્વાસ થઈ આવો અને રહી જાય અંતરમાં  તમે
• ➽          ઋતુ હો કોઈ પણ,  ખૂણે ખૂણે મહેકન્ત માટી હો
• ➽          હ્રદયના  ભાવ, પાંખે કલ્પનાની લઈને આવ્યો છુ
• ➽          માર્ગ મળશે હે હ્રદય તો મુઝવણનું શું થશે
• ➽          તમે એ ડાળ છો જે ડાળ પર પહેલું સુમન લાગે
• ➽          જો અડગ રહેવાનો નિશ્ચય ધરતીના જાયા કરે
• ➽          ક્યારેય પગ મહીંથીં આ રસ્તો વિદાય થાય
• ➽          વૈભવની રાત હોઉં, કે દૂ:ખની સવાર દોસ્ત
• ➽          જે શોધમાં ગુમ થઈ જાવ હો, એ શોધનો આરો શા માટે?
• ➽          હ્રદય ! થાકી ગયું આ પંથની આબોહવાથી શું ?
• ➽          સુરજ ના પક્વ ફળ થકી બેસ્વાદ રસ પડ્યો
• ➽          નર્યું પાણી જ મારા દર્દનો ઉપચાર લાગે છે
• ➽          મને થતું : ઢળી પડીશ હું અમુક શ્વાસમાં
• ➽          માર્ગ મળશે હે હ્રદય તો મૂંઝવણનું શું થશે
• ➽          તેજ-છાયાની રમત મતભેદ રમતા થૈ ગયા
• ➽          અટકી અટકી શ્વાસના કટકા થયા, હેડકી ના ઓરતા પૂરા થયા
• ➽          એના હૈયે પણ ના જાણે લ્હાય શી લાગી હશે?
• ➽          જવાબ દેને ક્યાં છે તું ઑ મારા દિલની આરઝૂ !
• ➽          તમે આકૃતિ હું પડછાયો, તેજ મહીથી હું સર્જાયો
• ➽          દિવસો જુદાઈના જાય છે, એ જશે જરૂર મિલન સુધી
• ➽          એક નામ અલ્લા કહી, એક નામ મારું ય
• ➽          ગાવું જીવન ગીત, મારે ગાવું જીવન ગીત
• ➽          લે કાળ ! તને સંતોષ થશે, હું તારે ઇશારે ચાલું છુ
• ➽          રે, આ નયનો કામ ન આવ્યા
• ➽          જો હ્રદયની આગ વધી ‘ગની’, તો ખુદ ઈશ્વરે જ કૃપા કરી
• ➽          જિંદગાની ને દુલ્હનની જેમ શણગારી ‘ગની’
• ➽          જિંદગીને મૃત્યુની ખાતર જાળવી રાખો ગની
• ➽          નયન અને નિંદરું વચ્ચે કશો તણાવ હશે
• ➽          સૂરજના પક્વ ફળ થકી બેસ્વાદ રસ પડ્યો
• ➽          સ્પર્શથી નાતો હ્રદય પોતાની રીતે જોડશે
• ➽          દુ:ખ અમર હોય તો વાંક મારો નથી
• ➽          તું ન માને કહ્યું, તું ન વર્તે સમય, લાગણીવશ હ્રદય ! લાગણીવશ હ્રદય !
• ➽          માર હલેસાં માર, ખલાસી !
• ➽          ચાહું છુ કોઈમાં વિશ્વાસ મૂકી દઉં આજે
• ➽          મારુ ખોવાણું રે સપનું
• ➽          તમારા અહીં આજ પગલાં થવાનાં
• ➽          વિપદનાં કંટકોને ધૈર્યથી પુષ્પો બનાવીને
• ➽          સળગતો શબ્દ, પણ પિંખાયેલા પરિવાર જેવો છે
• ➽          સફળમાં કેટલા દિવસો વિતાવ્યા કેટલી રાતો
• ➽          બને એવું, સમસ્યાઓને પણ વિસ્મય થવા લાગે,
• ➽          ન તો કંપે છે ધરાનો, ન તો હું ડગી ગયો છુ
• ➽          સાવ અમસ્તું નાહક નાહક નિષ્ફળ નિષ્ફળ રમીએ
• ➽          નવા પ્રકાશ વિશે હાક મારીએ આવો !
• ➽          આ કોની મનોરમ દ્રષ્ટિથી આકાશનું અંતર ભીંજાણુ ?
• ➽          જોવા મને ચાહે છે તેઓ ઉદાસ આજે
• ➽          ઝંઝાનિલ આવ ને ! આવી ઉગારી લે નાવને
• ➽          મિત્રો ! આ મારી તરફ જોઈને હસતાં પુષ્પો
• ➽          શક્ય મુજ દર્શન કિનારા પર નથી
• ➽          ખુદાએ મહાકાવ્ય આદમનું સરજી
• ➽          સાચી સ્વતંત્રતાને એ વ્યવહાર હોય છે
• ➽          આત્મબળ જીવન-સફરમાં જ્યારે રક્ષક હોય છે
• ➽          હ્રદયને આપના, પથ્થરની ઉપમા જ્યારે મેં આપી
• ➽          ઝિંદાબાદ હિંદુસ્તાન ! ઝિંદાબાદ હિંદુસ્તાન !
• ➽          એ વ્યાકુળતા, વિમાસણ પર વિમાસણ યાદ આવે છે
• ➽          કાલ જીવેલું જીવન આજે કવન થઈ જાય છે
• ➽          ન આવી હદ સિતમનગરના દમનની
• ➽          એક શ્રીમંતને આવાસ ઊભી સુખ-વૈભવ
• ➽          પાનખર ! તું છે કલાકારનું જીવન જાણે !
• ➽          એક સૂકા વૃક્ષ સમો છું પણ ધરતીને લીલીછમ રાખું છુ
• ➽          પ્રત્યેક શ્વાસ કહી રહ્યો છે કોઈ આવનાર છે
• ➽          ગાય છે ને ધુમે છે એમ જિંદગી મારી
• ➽          માનવ-કલાકૃતિને જરા દૂરથી જુવો !
• ➽          હ્રદયને ભૂખ હતી, આંખડીને પ્યાસ હતી
• ➽          એક પુષ્પને જોયા પછી કોઈના વિચારો
• ➽          આ અવની પર તેજ પાથરી કોણ ગયું ચાલી
• ➽          સદા ચાલ્યા કરે છે શ્વાસ કોઈના ઇશારા પર
• ➽          મારા અસીમ દર્દની કોઈ જે કલ્પના કરે
• ➽          લે કાળ ! તને સંતોષ થશે, હું તારે ઇશારે ચાલું છું
• ➽          ખીલી કળીઓ, હસો પુષ્પો, વસંત આવી ચમન માટે
• ➽          વસંત આવી’તી રંગોની પણ જરૂર હતી
• ➽          વરસે છે. મેઘ, પુષ્પો રંગત ધરી રહ્યા છે
• ➽          નાના ગુલાબના છોડ રે
• ➽          હ્રદયને ભીંજવી દે એટલી તાસીર રાખું છું
• ➽          શ્વાસ સમી મુજ જીવન સાથી, ચંદ્ર સમી એ શ્વેત પરી
• ➽          જ્યાં સુધી એના વદનના ભાવ પરખાતા નથી
• ➽          કરી મૂકે છે જમાનાને દંગ, નાચે છે
• ➽          દીવાનો બની જા સમજદાર જેવો
• ➽          જીવન-સાગર મહીં તારો ફક્ત આધાર બાકી છે
• ➽          પૂરવ-પક્ષિમ આભમાં લાગે દવ રે ... સાંજ સવારે!
• ➽          ભિખારણ ગીત મઝાનું ગાય
• ➽          ચાહું છું એટલી તાસીર હ્રદયના કરમાં
• ➽          મન, ગાજે ! મન, ગાજે ! એક ગીત મધુરું આજે
• ➽          મુક્તિના વ્રતધારી ધન ધન તારી જીવનયાત્રા
• ➽          સાથ કંઇ એ રીતે જીવનભર તમારો જોઈએ
• ➽          અતિશય આ કથાપટને ન ગ્લાનિમય બનાવી દે
• ➽          તને થઈ પડી ત્રાસ મારી યુવાની
• ➽          ખૂબ દીપાવી જાણે છે ભવ
• ➽          હતી શી આશ મુજ દુર્જનને બીજી આપ સજજનથી
• ➽          અજબ સાહિત્યનો પીરસી ગયો રસથાળ મેઘાણી !
• ➽          છે ઠંડો ઠંડો પવન ને સમય છે સંધ્યાનો
• ➽          એક વેળા આપને જોયાં બહાનું થઈ ગયું
• ➽          આ પ્રકૃતિ જ્યારે એકાંતે મુજ ગુંજનથી પ્રેરાઈ જશે
• ➽          દુખને દુખ મારું હ્રદય ગણશે નહીં
• ➽          એ રીતે તારે ભરોસે હું જીવું છુ જીવન
• ➽          મણિધર, ઓ ફણીધર; ઓ ધરા પર દોડતી ધારા !
• ➽          ભલે કરતું જગત એની કસોટી
• ➽          ચમકંત સિતારા ડૂબી ગયા, નભમંડળ પણ વિખરાઇ ગયું
• ➽          વિધિએ ક્રૂરતા જ્યારે બતાવી
• ➽          એક ચીસ હ્રદયમાં તેઓના ચિત્કારનું કારણ થઈ જાયે
• ➽          દિલ દર્દથી ધરાઇ ગયું, હાય શું થયું ?
• ➽          કોઈને અર્ધ્ય ધરવાને સિતારાના સુમન લઈ લે
• ➽          હૈયું ઠલવવું છે મારે !
• ➽          શહીદ ! મારા અંતરમાં બાવલું તમારું
• ➽          રે, ઓસરતી ઉભરાતી, તું રહેજે સરિતા ગાતી !
• ➽          ક્રૂર જગતના ત્રાસથી ત્રાસીને એ ખસી ગયો
• ➽          જેના વિચારોની દુનિયા નવી તેને હું માનીશ સાચો કવિ
• ➽          જે શોધમાં ગુમ થઈ જાવું હો, એ શોધનો આરો શા માટે?
• ➽          જ્યારે નિરાશ દિલમહીં  કોઈનો પ્યાર જાઉં છું
• ➽          હું યુવાની માં પ્રવેશ્યો તે છતાં
• ➽          મંગળ પૂર્વ ફરી આવ્યું પણ જોઈ ન લેશ ખુશાલી !
• ➽          કરું છું તે દિનની હું પ્રતિક્ષા કે કોઈ એવી સવાર આવે
• ➽          રથ રવિને દૂર પક્ષીમમાં જતો

 

 

 

 

અન્ય મહિતી :

• ➽          તેમણે પ્રાથમિક શાળા સુધી અભ્યાસ કર્યો હતો અને દરજી કામ કરતાં હતા
• ➽          તેમણે સુરત માં સ્વરસંગમ નામના સંગીતમંડળની સ્થાપના  કરી
• ➽          1942માં તેઓ મહાગુજરાત ગઝલ મંડળના સ્થાપક સ્ભ્ય હતા
• ➽          1981 માં ભારત સરકાર ના સાંસ્કૃતિક વિનિમય યોજના માટે ભારતીય પ્રતિનિધિ તરીકે પાકિસ્તાન નો પ્રવાસ પણ કર્યો
• ➽          સુરતથી પ્રકાશિત થતાં ‘ગુજરાત મિત્ર’ દૈનિકમાં તેમણે કાવ્યકટાક્ષિકા લેખન કર્યું હતું
• ➽          તેમનું મહત્વની પ્રદાન ગઝલમાં છે તેમજ ગીત, ભજન, ઊર્મિકાવ્ય, સોનેટ મ પણ પ્રદાન રહ્યું છે